De Demer werd enkele decennia geleden rechter getrokken door meanders af te sluiten, waardoor de rivier minder ruimte kreeg om te stromen en het overstromingsgevaar vergrootte. Het Sigmaproject Demervallei wil tientallen afgesneden bochten tussen Diest en Werchter opnieuw aansluiten op de rivier. Zo ontstaat er extra stroomruimte en kunnen hoge waterpeilen op de Demer beter opgevangen worden. Meteen ontstaat ook een afwisselender landschap, een aangename omgeving voor mens en dier. Kano- en kajakliefhebbers kunnen bijvoorbeeld van een afwisselender parcours genieten.

Het Sigmaplan is een plan van de Vlaamse overheid dat Vlaanderen overstromingsveiliger en natuurlijker wil maken. Ook aan de Demer investeert het Sigmaplan in waterveiligheid en extra natuur. Het Sigmaplan is een samenwerking tussen De Vlaamse Waterweg nv, Natuur en Bos van de Vlaamse overheid en tal van lokale partners.

Waterveiligheid en recreatie gaan hand in hand
Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Ben Weyts. “Met dit project halen we de Demer uit haar strakke keurslijf en herenigen de rivier met haar historische meanders. Zo maken we de hele omgeving veiliger, maar we zorgen ook voor een aangenamere omgeving voor mens en dier. Als minister van Toerisme vind ik het fijn dat mensen de Demervallei opnieuw zullen kunnen verkennen per kajak of kano. Als minister van Dierenwelzijn juich ik toe dat kwetsbare vogel- en vissoorten een betere leefomgeving krijgen.”

Boost voor de natuur
Daarnaast hebben de ingrepen van het Sigmaplan ook een weldadig effect op de verdroging van de vallei. Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Koen Van den Heuvel: “Door de Demer terug meer in haar natuurlijke loop te laten stromen en oevers natuurvriendelijk in te richten, krijgen verschillende zeldzame diersoorten het zeer naar hun zin in de vallei. Rond de meanders pakken we de verdroging van de vallei aan, door in de huidige rivierbedding een drempel te plaatsen. Die drempels doen in droge periodes zowel het rivierpeil als het grondwaterpeil stijgen. Op die manier krijgt de riviernatuur in de vallei, die al jaren met een droge ondergrond en een verschraling van de biodiversiteit kampt, een natte injectie.”

Meer dan meanders herstellen
Naast het opnieuw aansluiten van de afgesneden meander, staan ook nog andere maatregelen op de planning. Chris Danckaerts, gedelegeerd bestuurder van De Vlaamse Waterweg nv: “De omliggende oevers van de eerste meander in Vinkenberg richten we over een afstand van 500 meter in op een natuurlijke manier. Voor de oever werpen we een ‘schor’ op, een lage ‘vooroever’, die de oever en de dijk beschermt tegen het stijgende water. Rond de meander leggen we ook een nieuwe dienstweg aan. Rond de laagst gelegen woningen in de buurt wordt een veiligheidsdijkje voorzien.”

Bart Nevens, gedeputeerde waterlopen provincie Vlaams-Brabant: “Ook het provinciale waterbeleid zal wel varen bij de maatregelen van het Sigmaplan, in het bijzonder door de drempels die in de Demer komen.

De bestaande vismigratieknelpunten ter hoogte van de monding van verschillende zijlopen in de Demer kunnen gemakkelijker verholpen worden, omdat het hoogteverschil dat de vissen moeten overwinnen kleiner wordt. Vervolgens kunnen we ook inzetten op het ecologisch herstel van deze zijlopen.”

Europese steun
De werken in Vinkenberg kaderen in het Europese LIFE-project Belini. Met dat project bundelen acht Belgische partners hun krachten om de waterkwaliteit in het Zenne-, Dijle- en Demerbekken te verbeteren. Belini omvat tal van maatregelen die bijdragen tot een verbeterde biodiversiteit en een beperking van het overstromingsrisico. Na de werken worden de aangesloten Demermeanders drie jaar lang intensief gemonitord. Dit project is een proefproject voor de tientallen meanders die in de toekomst op andere plekken in de Demervallei aangesloten zullen worden. Het zal inzichten opleveren over de waterhuishouding, de ecologie en de wijze waarop meanders van vorm veranderen door de schurende werking van het water (erosie en sedimentatie)van de nieuwe rivierbochten.

Meer info vindt u via: https://sigmaplan.be/nl/over-het-sigmaplan/sigmaplan-internationaal/#belini

Ook via de sociale media van het Sigmaplan voorzien we geregeld updates.

LIFE Belini wordt uitgevoerd in opdracht van de Europese Commissie binnen het LIFE Integrated Projects programma.